Bạn biết không? Cảm xúc chính là thứ quan trọng nhất quyết định đến chất lượng cuộc sống.
Trong cuộc trò chuyện về việc nuôi dạy con cái, thường chúng ta đặt nhiều tập trung vào khía cạnh học tập và phát triển kỹ năng, nhưng thường xem nhẹ hoặc bỏ qua quan trọng của việc hiểu cảm xúc của con trẻ. Bài viết này giúp các bậc cha mẹ khám phá tại sao việc quan tâm đến cảm xúc của con trẻ là một phần vô cùng quan trọng trong hành trình cha mẹ.
Chắc hẳn ai trong chúng ta cũng từng nghe câu “Không xem ti vi nữa! Sao phải khóc? Nín ngay!” trong những lúc căng thẳng và mệt mỏi. Điều này thậm chí có thể trở thành phản ứng tự nhiên khi chúng ta đối diện với những hành vi của trẻ mà chúng ta không mong muốn. Tuy nhiên, các cha mẹ có bao giờ nhận ra rằng những câu nói ra lệnh như thế có thể ảnh hưởng tiêu cực đến cảm xúc của con cái?
Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng chỉ số cảm xúc (EQ) chiếm đến 67% sự thành công của một người khi trưởng thành. Vậy tại sao chúng ta không bắt đầu xây dựng nền tảng mạnh mẽ cho con phát triển EQ từ ngay trong môi trường gia đình? Hãy chắc chắn rằng việc chăm sóc và phát triển trí tuệ cảm xúc (EQ) của con là một ưu tiên quan trọng. Hãy cùng đi sâu vào bốn hành động mà cha mẹ thường vô tình mắc phải, nhưng chúng lại có thể gây hại đến EQ của con nhé.
1. Cha mẹ nóng tính, hay la mắng con: Những lời chỉ trích, lời mắng mỏ như “Sao con hư thế nhỉ?”, “Con không chịu nghe lời mẹ gì cả!”, “Con càng lớn càng bướng!” không chỉ khiến trẻ tổn thương tinh thần mà còn ảnh hưởng đến khả năng của trẻ trong việc hiểu về cảm xúc của người khác, một trong những khả năng quan trọng của việc phát triển EQ.
Những tác hại của việc trẻ bị tổn thương tinh thần có thể kéo dài và ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh của cuộc sống của trẻ. Dưới đây là một số tác hại cha mẹ cần lưu ý:
- Giết chết sự sáng tạo của trẻ: Thói quen la mắng có thể ảnh hưởng đến sự phát triển trí tuệ của trẻ, làm giảm sự sáng tạo và nhạy bén của họ.
- Trẻ trở nên tiêu cực: La mắng thường xuyên có thể khiến trẻ phản ứng tiêu cực hơn, thậm chí thực hiện các hành vi tiêu cực hơn.
- Khó kiểm soát cảm xúc: Trẻ có thể gặp khó khăn trong việc kiểm soát cảm xúc, dẫn đến các vấn đề như căng thẳng, lo âu, và sợ hãi.
- Trẻ không biết yêu quý bản thân: La mắng thường xuyên có thể làm cho trẻ cảm thấy thiếu tự tin và không yêu quý bản thân, dẫn đến các vấn đề về tự hình dung và tinh thần tự trọng.
- Nguy cơ trầm cảm: Các vết thương trong tâm hồn của trẻ có thể khiến họ dễ rơi vào tình trạng trầm cảm khi trưởng thành.
- Khó nhận sai và sửa sai: Trẻ có thể khó phân biệt đúng sai và khó nhận lỗi của mình nếu luôn bị la mắng mà không được giải thích cụ thể về lỗi sai và lý do của sự tức giận của người lớn.
- Nhút nhát, ngại giao tiếp: Trẻ có thể trở nên nhút nhát, sợ sệt, và không dám giao tiếp một cách tự tin với người khác.
Vì vậy, thay vì chỉ trích, cha mẹ nên lắng nghe và giải thích cho con về lý do tại sao con làm như thế là chưa đúng và hướng dẫn con cách khắc phục.
2. Cha mẹ chiều con quá mức, không cho con quyền được thử và sai: Việc nuông chiều con quá mức, làm hộ con mọi thứ, cho con những thứ mà con không cần, có thể làm cho trẻ trở nên ích kỷ, thích ra lệnh cho người khác, không biết tôn trọng người khác và có khuynh hướng tạo nên những đứa trẻ vô ơn.
Những đặc điểm của cha mẹ thường dễ dãi và nuông chiều con quá mức:
- Luôn luôn đáp ứng mọi yêu cầu và bảo bọc con cái quá mức.
- Không đòi hỏi gì từ trẻ, thậm chí những việc đơn giản như giúp đỡ bố mẹ trong việc dọn dẹp nhà cửa hoặc chăm sóc em nhỏ.
- Không đặt ra bất kỳ quy tắc nào để con phải tuân theo.
- Thường mua sắm đồ chơi và quà tặng để động viên con thực hiện một số việc cha mẹ mong muốn.
- Bảo vệ con quá mức và luôn cho rằng trẻ còn quá nhỏ để đảm đương bất kỳ trách nhiệm nào.
- Khi trẻ mắc lỗi, cha mẹ thường cho rằng trẻ còn quá nhỏ nên chưa thể hiểu rõ đúng – sai.
Hệ quả của việc quá nuông chiều con cái quá mức có thể thể hiện ở những khía cạnh sau:
- Phát triển độc lập: Nuông chiều quá mức có thể ngăn chặn sự phát triển độc lập của trẻ. Trẻ cần học cách tự quản lý và đối mặt với thách thức.
- Khả năng tự quyết định: Khi bố mẹ luôn đáp ứng mọi yêu cầu của trẻ, trẻ có thể thiếu tự tin trong khả năng ra quyết định.
- Xây dựng sự đối mặt: Trẻ cần học cách đối mặt với khó khăn và thất bại. Nuông chiều quá mức có thể làm cho trẻ trở nên thiếu sự động viên và sự khích lệ trong việc đối mặt với thách thức.
Để con phát triển EQ, cha mẹ nên để cho con có cơ hội tự nhìn nhận lỗi sai và học hỏi từ chúng. Cha mẹ không nên bao bọc con quá kỹ, và hãy để con tự trải nghiệm nhiều điều trong cuộc sống thay vì làm hộ con. Điều này có thể bao gồm việc khuyến khích con tham gia vào các hoạt động đòi hỏi sự độc lập và tự quản lý rủi ro như cho con tự làm món ăn con thích, cho con tự quyết định quần áo con mặc, để kiểu tóc con muốn, hay đơn giản chỉ là cho con chơi tự do ngoài trời.
3. Cha mẹ không cho con quyền được bày tỏ cảm xúc: Khi con cái tức giận hoặc khóc, thay vì trấn áp bằng cách nói “im lặng!” hoặc “không được la hét”, cha mẹ hãy thử hiểu lý do tại sao con cảm thấy như vậy. Việc này giúp con phát triển khả năng thể hiện cảm xúc một cách lành mạnh và học cách xử lý chúng.
Khi lắng nghe con, cha mẹ giúp con cảm thấy được quan tâm và tôn trọng. Hãy tạo ra môi trường an toàn cho con có thể thể hiện tất cả các cảm xúc, bao gồm cả sự tức giận, buồn bã, hay lo sợ. Thay vì lập tức đánh giá hoặc trách móc con, hãy thử hỏi con cảm thấy thế nào và lý do tại sao con cảm thấy như vậy.
Bằng cách này, cha mẹ giúp con phát triển khả năng tự nhận thức về cảm xúc và học cách quản lý chúng một cách hiệu quả. Con cũng thu thập kỹ năng tương tác xã hội tích cực, thể hiện sự tôn trọng và sẵn sàng lắng nghe người khác. Tất cả những điều này đóng góp vào việc hình thành một EQ mạnh mẽ cho con, không chỉ trong cuộc sống cá nhân mà còn trong các tương tác xã hội.
4. Cha mẹ hay than vãn hoặc hay cãi nhau: Môi trường gia đình hài hòa giúp con cảm thấy an toàn và phát triển tốt hơn. Nếu cha mẹ thường xuyên căng thẳng hoặc cãi nhau, con cái cũng có thể trở nên cáu gắt, tự ti, và không có tinh thần tiến thủ. Cha mẹ hãy tạo ra một môi trường ổn định và yên bình cho con cái, điều này có thể bao gồm việc tìm cách giải quyết xung đột một cách bình tĩnh và tôn trọng lẫn nhau. Qua hành vi của cha mẹ, con cái sẽ học được cách xử lý xung đột một cách khôn ngoan và phát triển EQ mạnh mẽ, giúp chúng tạo ra các mối quan hệ xã hội lành mạnh trong tương lai.
Với những thay đổi nhỏ trong cách chúng ta giao tiếp và đối xử với con cái, chúng ta có thể giúp con phát triển EQ tốt hơn. Vậy làm thế nào để quan tâm và phát triển cảm xúc của con cái? Cha mẹ hãy bắt đầu từ việc để ý nhiều hơn tới phản ứng của con, dành thời gian để lắng nghe con chia sẻ, và đặc biệt là, cha mẹ hãy là một ví dụ tích cực trong việc quản lý và thể hiện cảm xúc của chính mình.
Đừng ngần ngại để con cái biết rằng chúng ta luôn ở đây để ủng hộ, hỗ trợ và luôn yêu thương con. EQ là một kỹ năng quý báu mà cha mẹ có thể truyền đạt cho con cái, và nó sẽ đồng hành cùng họ trong suốt cuộc đời.
Hãy tạo cơ hội cho con cái phát triển EQ mạnh mẽ từ những bước đầu tiên trong cuộc hành trình của con. Điều này không chỉ làm cho con trở thành những người trưởng thành mà tương lai còn giúp con xây dựng một gia đình hạnh phúc và gắn kết.
Cảm ơn bạn đã ghé thăm EduHora! Chúc bạn luôn hạnh phúc và thành công trong hành trình nuôi dạy con cái. Nếu bạn cần thêm bất kỳ thông tin hoặc hỗ trợ nào, đừng ngần ngại để lại bình luận cho EduHora nhé. 🌼😊